Najważniejsze wydarzenia z historii 16WDH w latach 1911-2001
opracował: Lech Najbauer
| 1911 | Trzej przedstawiciele patriotycznej młodzieży warszawskiej, Jerzy Wądołkowski, Piotr Olewiński i niezależnie od nich Janusz Rudnicki, założyli w Szkole Realnej w Warszawie (późniejsze Gimnazjum i Liceum im. S. Staszica) drużyny skautowe. Początkowo grupy te działały samodzielnie i w konspiracji (czas rozbiorów), po pewnych czasie nawiązały jednak kontakty i organizowały wspólne wycieczki i ćwiczenia. Wreszcie połączyły się w jedną Drużynę Skautową Zawiszy Czarnego.
|
| 1912 | Odbyła się pierwsza tygodniowa wycieczka skautowa do Grotowic nad Pilicą.
|
| 1913 | Miał miejsce pierwszy letni obóz Drużyny, który jednocześnie był pierwszym obozem skautowym na terenie zaboru rosyjskiego (tzw. "Kongresówka"). Obóz odbył się Kołbach na Polesiu, u Państwa Olewińskich. Komendantem obozu był Alojzy Pawełek, którego imię nosi skwer na Woli w Warszawie.
|
| 1915 | Wydano pierwszy okolicznościowy numer pisma "Sulimczyk" (tytuł pochodzi od herby Zawiszy Czarnego - Sulima), przeznaczając dochód ze sprzedaży na Legiony. Pismo ukazywało się jeszcze okazjonalnie (np. w 1917 r.), lecz regularnie zaczęło wychodzić dopiero w 1930 roku.
|
| 1916 | W tym roku po raz pierwszy użyto w rozkazie numeru "16" na oznaczenie Drużyny. Wielu skautów należało do Polskiej Organizacji Wojskowej.
|
| 1918 | W listopadzie członkowie Drużyny brali udział w rozbrajaniu Niemców. Chłopcy aktywnie włączyli się w działania militarne, wstępując gremialnie do wojska. Wielu z nich poległo w trakcie działań wojennych.
|
| 1920 | Kadra i starsi chłopcy wstąpili do Armii Ochotniczej i uczestniczyli w walkach z Armią Czerwoną, podczas, gdy młodsi pełnili służbę pisarzy, gońców i sanitariuszy w Warszawie.
|
| 1924 | Zawiązało się Koło Przyjaciół Harcerstwa przy 16 WDH. Drużyna uzyskała także tytuł "5-tej Najstarszej Drużyny Rzeczypospolitej".
|
| 1925 | Odbyła się pierwsza Choinka Drużyny, tzn. spotkanie harcerzy z byłymi harcerzami (zwanymi Zawiszakami) oraz KPH. Tradycja corocznej Choinki trwa w Drużynie do dziś. W tym też roku ustaliły się tradycyjne elementy munduru szesnastkowego - łowicka krajka (według legendy - otrzymana za pomoc w czasie powodzi od mieszkańców ziemi łowickiej) oraz kostki góralskie noszone na otokach rogatywek (według legendy - otrzymane od ludności Podhala za pomoc w gaszeniu pożaru). Wprowadzono także stosowaną do dziś karę menażki. Drużynie przewodził wówczas dh Zygmunt Wierzbowski - "Zyg", reformator i uzdrowiciel Szesnastki. W październiku poświęcono sztandar Drużyny ufundowany przez Przewodniczącego KPH. Odbyło się też pierwsze zimowisko Drużyny.
|
| 1926 | Po raz pierwszy Drużyna została uznana przez Naczelnictwo za drużynę kategorii "A". Ten zaszczytny tytuł potwierdzała co roku.
|
| 1928 | Po raz pierwszy Drużyna zdobyła tytuł "Reprezentacyjnej Drużyny Stolicy", biorąc udział w Zlocie Chorągwi w Wawrze. Harcerze Szesnastki stanowili także trzon delegacji ZHP na Narodowy Zlot Skautów Łotewskich. Obył się także obóz w Bulli na Łotwie.
|
| 1930 | Drużyna rozpoczęła starania o wybudowanie izby harcerskiej na strychu budynku Gimnazjum im. S. Staszica (ul. Polna 60 / Noakowskiego 6) według projektu Zawiszaka, architekta Bohdana Pniewskiego (zaprojektował m.in. gmach sądów na Lesznie w Warszawie). Rozpoczęto także regularne wydawanie "Sulimczyka".
|
| 1931 | Uroczyście poświęcono harcówkę Szesnastki. Drużyna reprezentowała ZHP na Narodowym Zlocie Skautów Szwedzkich w Kulli.
|
| 1933 | Szesnastka wzięła udział w IV Jamboree w Gödöllö na Węgrzech. Po powrocie z jamboree Drużyna zorganizowała pokazowy obóz harcerski w Parku Łazienkowskim w Warszawie.
|
| 1935 | Drużyna uczestniczyła w Międzynarodowym Zlocie ZHP w Spale. Komendantem Zlotu Harcerzy był Zawiszak - Ignacy Wądołkowski. W trakcie Zlotu Szesnastka uzyskała tytuł "Bardzo Dobrej Drużyny Rzeczypospolitej".
|
| 1936 | Miał miejsce uroczyście obchodzony jubileusz 25-ciolecia Drużyny. Wydano wówczas drukiem "Kronikę 25 lat dziejów Szesnastki 1911 - 1936" autorstwa Romana Różyckiego. Ustalił się także zwyczaj śpiewania pieśni "Śmiało patrz..." jako hymnu Szesnastki.
|
| 1937 | Szesnastka, jako I drużyna zlotowa, wzięła udział w V Jamboree w Vogelenzang w Holandii.
|
| 1939 | Drużyna pod wodzą Michała Woynicz-Sianożęckiego została włączona do Pogotowia Wojennego Harcerzy. Harcerze i instruktorzy brali czynny udział w kampanii wrześniowej, w tym w obronie Warszawy. Wieli z nich poległo w walce. Drużyna rozpoczęła samodzielną działalność konspiracyjną. Z zajętego przez Niemców gmachu szkoły wykradziono sztandar Drużyny oraz archiwum.
|
| 1940 | Zorganizowano kurs zastępowych z ćwiczeniami polowymi. Drużyna nie weszła w skład tworzących się struktur harcerstwa podziemnego.
|
| 1943 | Szesnastka zorganizowała akcję obozów letnich. Obozy odbywały się dla każdego z zastępów oddzielnie (tj. w innych miejscowościach). Mieszkano w domach lub stodołach, zdobywano stopnie i sprawności. Kadra Drużyny uczestniczyła w konspiracji wojskowej. Postanowiono także zgłosić akces do którejś z działających w podziemiu organizacji harcerskich i prowadzono w tym celu rozmowy z Hufcami Polskimi i Szarymi Szeregami. Pod koniec roku Szesnastka wstąpiła do Szarych Szeregów.
|
| 1944 | Potwierdzenie przystąpienia Szesnastki do Szarych Szeregów miało miejsce dopiero w lipcu 1944 roku, ale już od początku tego roku rozpoczęto dostosowywać organizację Drużyny do struktury Szarych Szeregów. Szesnastkę podporządkowano Blokowi "Prochownia" (Okręg Ochota), którego komendantem był hm. Stefan Mirowski. Zorganizowano drużynę BS (Bojowe Szkoły), w której skład weszli wszyscy zastępowi, zaś reszta Drużyny utworzyła w ramach organizacji "Z" ("Zawisza") Rój (hufiec) "Sulima" pod wodzą Michała Woynicz-Sianożęckiego. W czerwcu zorganizowano obóz dla zastępowych, zaś w lipcu obóz zastępami. W czasie Powstania Warszawskiego Szesnastka pełniła służbę w patrolu sanitarnym na Ochocie oraz w grupie bojowej w Śródmieściu. Uczestniczono w działaniach zbrojnych i wspierających (zaopatrzenie, prace inżynieryjne, łączność itp.). W trakcie przebijania się przez oddziały niemieckie 2 sierpnia poległo w Pęcicach pod Warszawą trzech patrolowych Szesnastki. Do wielkich wyczynów Zawiszaków w trakcie Powstania należało przejście przez braci Przewłockich ("Jacek" i "Placek") w ciągu 20 godzin kanałami na Czerniaków i od Wilanowa do lasów Chojnowskich z rozkazami, a z powrotem z meldunkami. Wyczyn te powtórzył sam "Placek"; za akcję tę bracia otrzymali Krzyże Walecznych. Najtragiczniejszym wydarzeniem była śmierć drużynowego Michała Woynicz-Sianożęckiego oraz innych Zawiszaków w wyniku wybuchu czołgu-pułapki na Starówce (13 sierpnia). Drużyna uczestniczyła w obronie budynku Gimnazjum im. S. Staszica przy Placu Politechniki, w którym zginęło dwóch harcerzy, a kilku innych odniosło rany. Zawiszacy walczyli także w oddziałach powstańczych na terenie Warszawy oraz w okolicznych lasach. Po kapitulacji Powstania kilku Zawiszaków weszło w skład zorganizowanego przez "Placka" Przewłockiego zastępu harcerskiego działającego konspiracyjnie w Krakowie. W czasie wojny poległo ogółem ponad 80 Zawiszaków.
|
| 1945 | Drużyna wznowiła działalność organizując letni obóz stały. Powróciła także do Gimnazjum im. S. Staszica (w gmachu Gimnazjum im. J. Słowackiego).
|
| 1946 | Szesnastka wzięła udział w I Zlocie Hufca Śródmieście w Laskach. W grudniu obchodzono skromnie jubileusz 35-ciolecia założenia Drużyny.
|
| 1948 | Do Drużyny powróciły tradycyjne krajki (do tej pory noszono chusty granatowo-białe i niebieskie).
|
| 1949 | Drużynie udało się powrócić do odbudowanego gmachu Gimnazjum im. S. Staszica. Jednak jesienią Drużyna została rozwiązana, a do szkoły wkroczyła komunistyczna Organizacja Harcerska ZMP.
|
| 1957 | W ramach przywróconego w 1956 roku ZHP nastąpiło także reaktywowanie Szesnastki przez dwie niezależnie działające grupy Zawiszaków. Odrodzona Drużyna została zainstalowana w Liceum im. H. Kołłątaja.
|
| 1958 | Zawiszacy wręczyli Drużynie dokładną replikę sztandaru z 1925 roku, którego nie udało się odnaleźć po wojnie. Na sztandarze widniał orzeł w koronie.
|
| 1961 | Drużyna przekształciła się w Szczep. W ramach Szczepu działały początkowo 3 drużyny młodszoharcerskie i jedna starszoharcerska. Szczepowym został hm. Zbigniew Stok - Stokowiec.
|
| 1962 | Obchodzono uroczyście 50-ciolecie założenia Szesnastki.
|
| 1964 | Szesnastka uczestniczyła w pogrzebie założyciela Drużyny, Jerzego Wądołkowskiego.
|
| 1968 | W kościele pw. Św. Jacka w Warszawie wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą harcerzom Szesnastki walczącym i poległym za Ojczyznę i ideały harcerskie w latach 1914 - 1945.
|
| 1970 | Szczep został zredukowany do drużyny młodszoharcerskiej "Grunwald", działającej w Szkole Podstawowej nr 9 na Ochocie. Szczepowym był wówczas hm. Stanisław Korwin-Szymanowski.
|
| 1972 | Zorganizowano drużynę żeńską pod nazwą "Bractwo Czarnego Orła". Szczep stał się koedukacyjny. Działała w nim również gromada zuchowa.
|
| 1976 | Uroczyście obchodzono jubileusz 65-ciolecia założenia Szesnastki.
|
| 1977 | Wręczono Szczepowi nowy sztandar, zgodny z obowiązującym wówczas statutem ZHP (orzeł bez korony). Nadal jednak posługiwano się repliką sztandaru przedwojennego.
|
| 1981 | W trakcie uroczystych obchodów 70-ciolecia założenia Szesnastki powołano Unię Najstarszych Drużyn Harcerskich Rzeczypospolitej. Z okazji jubileuszu wydano drukiem "Gawędę o Szesnastce Zawiszy Czarnego" autorstwa Zawiszaka, Kazimierza Koźniewskiego. Instruktorzy Szesnastki przyczynili się do powstania oraz aktywnie włączyli w prace Kręgu Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego. Po wprowadzeniu stanu wojennego udało się wykraść z harcówki replikę przedwojennego sztandaru i ukryć w obawie przed zniszczeniem przez Służbę Bezpieczeństwa.
|
| 1982 | Szesnastka powróciła do Liceum im. H. Kołłątaja, w którym utworzono starszoharcerską drużynę o nazwie "Sulima". Mimo ogromnego kryzysu udało się zorganizować jeden z najsłynniejszych obozów Szesnastki. Zbudowano wówczas chaty na palach wbitych w dno jeziora Morawy. Instruktorzy i harcerze Szesnastki męskiej włączyli się w prace podziemnego harcerstwa ("Ruch").
|
| 1983 | Harcerze i harcerki Szesnastki wzięli udział w Białej Służbie podczas pielgrzymki Ojca Świętego do Polski. Nastąpiło oficjalne rozdzielenie pracy drużyny męskiej od żeńskiej i rozwiązanie Szczepu.
|
| 1984 | Szesnastka zorganizowała III Zlot UNDHR.
|
| 1986 | Obchodzono uroczyście jubileusz 75-ciolecia założenia Szesnastki. Zorganizowano wystawę "Z Dziejów Harcerstwa Warszawskiego" w Muzeum Woli. Wydano drukiem "Kronikę 16 WDH im. Zawiszy Czarnego 1911 - 1986" w opracowaniu Zawiszaka, Wojciecha Bogusławskiego.
|
| 1987 | Szesnastka wzięła udział w Zlocie Św. Jerzego, przygotowującym uczestników do Białej Służby pełnionej w trakcie pielgrzymki Ojca Świętego do Polski, zdobywając główne trofeum we współzawodnictwie zlotowym - Włócznię Św. Jerzego. Komenda Hufca Warszawa-Ochota zawiesiła działalność drużyny starszoharcerskiej "Sulima' w związku z uczestnictwem harcerzy w Białej Służbie. Usunięci z ZHP harcerze starsi utworzyli zalążek niezależnej organizacji 'Polskie Bractwo Scoutowe'. Szesnastka działała wówczas jako drużyna młodszoharcerska "Grunwald", współpracując z kierowanym przez Zawiszaków patrolem PBS.
|
| 1988 | Wydano drukiem kronikę fotograficzną "16 WDH w obiektywie" (praca zbiorowa pod przew. Bogdana Stefańskiego).
|
| 1990 | Drużyna opuściła ZHP i przeszła do ZHR.
|
| 1991 | Zorganizowano skromne obchody jubileuszu 80-ciolecia założenia Drużyny. Szesnastka była także gospodarzem IX Zlotu UNDHR.
|
| 1993 | Drużyna powróciła do ZHP.
|
| 1994 | Zaprzestała działalności drużyna żeńska "Bractwo Czarnego Orła".
|
| 1996 | Miały miejsce uroczyste obchody jubileuszu 85-ciolecia założenia Drużyny.
|
| 1998 | Drużyna wspierana przez Zawiszaków zorganizowała XVI Zlot UNDHR.
|
| 2000 | Wobec braków kadrowych kierowanie Drużyną przejęli ostatecznie Zawiszacy, wprowadzając w życie program naprawczy Szesnastki.
|
| 2001 | Uruchomiono witrynę internetową www.16wdh.pl. Drużyna ponownie przeszła do ZHR. Miały miejsce uroczyste obchody jubileuszu 90-ciolecia założenia Szesnastki. |