Autor: Wacław Błażejewski
Z dziejów harcerstwa polskiego (1910-1939), Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1985, Stron 416
„Z dziejów harcerstwa polskiego (1910-1939)" to książka niezwykła – owoc wieloletniej pracy Wacława Błażejewskiego, który ponad 50 lat badał i spisywał bogate i skomplikowane dzieje polskiego harcerstwa. Autorowi udała się rzecz trudna i ogromnie wartościowa. Swojej opowieści nadał formę prostą i przejrzystą, unikając intelektualnych łamańców i politycznej ekwilibrystyki. Dzięki temu otrzymaliśmy kompendium wiedzy na temat chronologii najważniejszych wydarzeń pierwszych dziesięcioleci historii naszego ruchu, w których tworzyła się jego tożsamość. W historii tej wielką rolę odegrała nasza Drużyna i jej najwybitniejsi instruktorzy. Dlatego w książce wiele jest akcentów mile łechcących naszą zawiszacką dumę.
Wzmianki traktujące bezpośrednio o 16WDH im. Zawiszy Czarnego.
Str. 56 – Autor opisuje początki pracy skautowej na terenie Warszawy jesienią 1911 roku. Między innymi jeden akapit poświęca drużynie powołanej w szkole Staszica (późniejszej Szesnastce). Według niego, jako pierwsza, bo jeszcze w sierpniu, powstała późniejsza „Jedynka", jako druga (we wrześniu) „Trójka" i jako trzecia w (październiku) „Szesnastka".
Str. 61 – Autor wymienia 11 drużyn skautowych, które działały w Warszawie pod koniec 1912 roku i ich drużynowych - między innymi drużynę Zawiszy Czarnego z drużynowym Jerzym Wądołkowskim. Kilka linijek dalej, opisując nowatorskie formy działania skautingu, wspomina kilkudniową wycieczkę do Grotowic zorganizowaną przez drużynę Zawiszy.
Str. 65 – Duży fragment opisujący kurs kształceniowy zorganizowany przez drużynę im. Zawiszy w Grotowicach w majątku p. Zdziarskich oraz pierwszą w Kongresówce kolonię skautową zorganizowana przez naszą drużynę w Kołbach na Polesiu w majątku p. Olewińskich.
Str. 88 – Opisując sytuację w skautingu warszawskim po zajęciu miasta przez Niemców w sierpniu 1915 r., autor przytacza fakt przekazania przez drużynę im. Zawiszy całego swego ekwipunku na potrzeby Batalionu Warszawskiego POW.
Str. 207 – Informacja, że na Zlocie Skautów Łotewskich w lipcu 1928, Polskę reprezentowały 16 i 35 WDH w liczbie 62 harcerzy i instruktorów.
Str.235 – Na zlocie skautów w Szwecji (1931) harcerstwo polskie reprezentowała dzielnie Szesnastka Warszawska pod wodzą Zygmunta Wierzbowskiego.
Str. 316 – Autor wspomina, że w 1936 roku „...wydała w okazałym tomie swoją historię Szesnasta Warszawska Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego, dbając o własne tradycje, upamiętnienie pierwszych lat swej działalności i przypomnienie tych, którzy rozpoczynali tę prace."
Fotogramy związane z 16WDH
Str. 30 – Uczestnicy i instruktorzy pierwszego skautowego kursu zorganizowanego w lutym 1912 roku w Warszawie, a dokładnie w domu p. Rudnickich w Strachowie koło Urli. Wśród uczestników - Janusz Rudnicki i Jurek Wądołkowski.
Str. 31 – Ćwiczenia polowe drużyny im. Zawiszy Czarnego pod Warszawą wiosną 1912 roku.
Str. 88 - Szarże Batalionu Harcerskiego w Warszawie.
Notki biograficzne
Str. 368 – Biografia Piotra Olewińskiego – jednego z trzech założycieli 16WDH, legendarnego drużynowego warszawskiej Dwójki i jednej z pierwszoplanowych postaci naszego ruchu.
Str. 370 – Biografia Alojzego Pawełka – jednego z najbardziej znanych twórców skautingu w Kongresówce, związanego z Szesnastką przez fakt prowadzenia jej pierwszego obozu letniego w Kołbach na Polesiu w 1913 roku.
Zawiszacy
Największą wartością tej pracy, z punktu widzenia naszej Drużyny, jest wiele informacji na temat Zawiszaków – byłych instruktorów Szesnastki. Dotyczy to zwłaszcza pierwszego okresu historii skautingu, do zakończenia wojny z Rosją Bolszewicką w 1920 r. Jurek Wądołkowski, Janusz Rudnicki, Piotr Olewiński, Ignacy Wądołkowski – to postacie zasłużone nie tylko dla naszej Drużyny. Można śmiało uznać ich za głównych architektów powstającego ruchu skautowego na terenach byłego zaboru rosyjskiego. Ilekroć autor opisuje procesy i zjawiska zachodzące w skautingu „warszawskim", tylekroć okazuje się, że głównymi sprawcami i aktorami tych wydarzeń są instruktorzy Szesnastki.
Indeks nazwisk Zawiszaków oraz osób związanych z Szesnastką (w nawiasach liczba odnośników)
- Boguski Jerzy (3)
- Dobrowolski Henryk (4)
- Gaładyk Janusz (1)
- Grabiński Stanisław (1)
- Gutowski Tadeusz (4)
- Hoser Stefan (1)
- Jakubowski Józef (2)
- Koźniewski Kazimierz (1)
- Odynecki Kazimierz (3)
- Olewiński Piotr (23)
- Olewiński Stanisław (1)
- Piątkowski Józef (3)
- Piskorski Tomasz (21) - Honorowy Zawiszak
- Pniewski Bogdan (1)
- państwo Rudniccy (1)
- Rudnicki Janusz (12)
- Skotnicki Tadeusz (3)
- Umiastowski Roman (6)
- Wądołkowski Ignacy (10)
- Wądołkowski Jerzy (14)
- Wierzbowski Zygmunt (2)
- państwo Zdziarscy (1)
- Zdziarski Stanisław (2)
Polecam przeczytanie tej pracy wszystkim, którzy interesują się historią i chcą lepiej zrozumieć dzieje Drużyny, patrząc na nie z szerszej perspektywy całego ruchu harcerskiego.
Marek Gajdziński